Mogą mieć charakter ilościowy lub jakościowy.

Ilościowe zaburzenia świadomości - mogą dotyczyć wysycenia światła świadomości lub pola świadomości. Są zrozumiałe, gdyż przypominają normalne stany świadomości. Te zaburzenia mogą mieć trzy poziomy:

1. senność patologiczna (somnolencja) - poziom najłagodniejszy, spowodowany najczęściej czynnikami chorobotwórczymi natury toksycznej, np. alkohol, substancje neurotoksyczne, też w zaburzeniach krążenia, itp.

2. sopor - półśpiączka, sen głęboki - sen tak głęboki, że tylko silniejszymi bodźcami można na krótko obudzić chorego, który zasypia znów, np. intoksykacja w schorzeniach wątroby, nerek, cukrzycy - nadmiar cukru lub przedawkowanie insuliny, urazy głowy, zaburzenia krążenia mózgowego, guzy.

3. śpiączka - poziom najgłębszy - głęboka śpiączka powoduje zniesienie wszystkich odruchów, chorzy nie reagują na żadne bodźce; urazy głowy, śpiączka cukrzycowa, wątrobowa, mocznikowa, hipoglikemiczna, głęboka narkoza.

Stany zawężonego pola świadomości - zdarzają się w stanach przeżywania silnych emocji.

• W stanach afektu patologicznego może dojść do działań, czynów gwałtownych, całkowicie niekontrolowanych, których sprawca może zupełnie nie pamiętać. Stan afektu patologicznego może być podstawą do orzeczenia, że sprawca zostanie całkowicie zwolniony od odpowiedzialności.

• Istnieją też stany krótkiego spięcia, gdzie też orzekamy o niepoczytalności. Występuje u ludzi, którzy przez długi czas znosili znęcanie się nad nimi, upokorzenia.

Jakościowe zaburzenia świadomości - wyrażają się zablokowaniem funkcji pamięci częściowo lub całkowicie i wynikającymi z tego zaburzeniami orientacji. Orientacja ulega zaburzeniom w jednym lub wielu kierunkach: czasie, miejscu, otoczeniu, sytuacji własnej i własnej osobowości.

W zaburzeniach świadomości jakościowych mniej sprawne stają się też inne funkcje (pamięć, skupienie, rozumowanie, myślenie spowolnione, chaotyczne), zmienia się też życie emocjonalne.

Zaburzenia jakościowe obserwujemy w trzech zespołach psychotycznych:

1. majaczeniu

2. zamroczeniu

3. splątaniu

Zaburzenia świadomości kształtują obraz tych trzech psychoz.

Majaczenie (stan majaczeniowy, zespół majaczeniowy) - jest psychozą ostrą, powstającą w następstwie intoksykacji, np. przewlekłe nadużywanie alkoholu - zmiany w strukturze mózgu, delirium tremens - drżenie, zmiany w świadomości. Majaczenie jest to psychoza ostra i niebezpieczna dla życia. Zaczyna się od objawów zwiastunowych, nadmiernie plastyczne sny, nasilanie drżenia, poczucie bezsenności. Te objawy nasilają się w godzinach wieczornych i nocnych - jest to wspólna cecha trzech psychoz. Plastyczne sny rozwijają się w omamy. Omamy wzrokowe są charakterystyczne dla majaczenia, nieobecne w innych psychozach. Omamy to widzenie rzeczy, ludzi, zwierząt, sytuacji, które nie istnieją. Bardzo często dochodzi do tego w okresie wymuszonej abstynencji w szpitalu. Chory może być rozbawiony, pobudzony, gorączkuje, czasem ucieka przed omamami. Wymaga dożywienia, dowitaminizowania, uspokojenia. Majaczenie zawsze wymaga leczenia w warunkach szpitala psychiatrycznego. Może być też spowodowane: kokainą lub innymi substancjami. W majaczeniu spowodowanym kokainą charakterystyczne są mniejsze insekty, też postaci ludzkie.

W majaczeniu występują zaburzenia we wszystkich kierunkach orientacji oprócz orientacji we własnej osobie. Występują omamy wzrokowe, słuchowe, czuciowe, węchowe, smakowe.

Atropina powoduje stany maj., śpiączka atropinowa. Małe dawki są niebezpieczne, zaś duże powodują sen podobny do fizjologicznego. Po przebyciu majaczenia wspomnienia tego, co się przeżywało, są bogate, z czasem się ulatniają, chyba, że zostały opowiedziane, zapisane.

Przy majaczeniu zaburzenia jakościowe świadomości wyrażają się zniesieniem orientacji w czasie, miejscu, sytuacji własnej. Do majaczenia należą omamy, urojenia związane z omamami, lęk. Są też objawy typowe dla różnych form majaczenia, np. drżenie - w majaczeniu drżeniowym.