To uszkodzenie może być spowodowane wielorakimi przyczynami:

• uraz mózgu, który może być przyczyną wstrząśnienia mózgu, zranienia mózgu, stany zapalne opon mózgowych - po ich przeminięciu mogą pozostać objawy zespołu psychoorganicznego,

• bakteryjne lub wirusowe stany zapalne,

• różnej natury guzy mózgu - guzy nowotworowe złośliwe i łagodne, podobnie jak guz mogą działać inne czynniki ścieśniające wewnątrzczaszkową - ropnie mózgu, kilaki mózgu, wylewy krwi do mózgu, ale też krwiaki podoponowe, uciskające na mózg,

• czynniki naczyniowe, choroby serca - np. migotanie przedsionków, zmiany w kręgach szyjnych powodujące niedokrwienie mózgu, zmiany miażdżycowe w naczyniach mózgowych,

• zmiany zwyrodnieniowe w mózgu,

• zatrucia substancjami toksycznymi, np. długotrwałe nadużywanie alkoholu, narkotyków, niektórych leków psychotropowych,

• choroby zakaźne, zwłaszcza te przebiegające z gorączką,

• stany śmierci klinicznej;

• niedoczynność trzustki, nerek, wątroby - również mogą wpływać na OUN,

• naturalne zmiany inwolucyjne w mózgu następujące w wieku podeszłym.

O zespole psychoorganicznym zasadniczo mówimy u ludzi dorosłych. We wcześniejszych okresach życia takie zmiany prowadzą do zatrzymania rozwoju umysłowego.

Objawy zespołu psychoorganicznego mogą być bardzo łagodne, nawet tak, że można mieć problemy z diagnozą - należy przeprowadzić dokładny wywiad lekarski, bardzo ważne jest badanie neurologiczne, gdyż te zmiany, które spowodowały zmiany w stanie psychicznym, mogły też spowodować odchylenia w stanie neurologicznym. Pomocne są badania psychologiczne.

Sposoby badania mózgu:

• pneumoencefalografia - zdjęcie przeglądowe czaszki oraz jej zdjęcie po usunięciu płynu mózgowo - rdzeniowego i wtłoczeniu powietrza;

• arteriografia - do tętnicy szyjnej podaje się środek kontrastowy, który przedostaje się do coraz drobniejszych naczyń, przy czym wykonuje się serię zdjęć;

• elektroencefalografia - mniej inwazyjna forma, badanie prądów bioelektrycznych w mózgu;

• echoencefalografia - badanie z użyciem ultradźwięków;

• scydygrafia mózgowa;

• tomografia komputerowa - uwidacznia komory mózgowe, struktury wewnątrzmózgowe, powierzchnię mózgu, b. dokładny obraz;

• rezonans magnetyczny - sposób jeszcze dokładniejszy, uzyskujemy barwne obrazy struktur mózgu.