Śledź nas na:



Wola, dążenie, działanie

Wola - zdolność dokonywania wyboru kierunku aktywności. Podejmujemy działanie, kierując się określonymi motywami - pod wpływem pobudek. Pobudki mają kierunek i cel, mogą pochodzić ze sfery życia uczuciowego lub mogą być rozumowe. Uczuciowe mogą pochodzić z poziomu: popędowego, archaicznego, wyższego.

W procesie wychowania dążymy do poskramiania pobudek pochodzących z niższych poziomów życia uczuciowego.

Potrzeba - odczuwany brak czegoś.

Popęd jest największą siłą napędową naszych działań, pod warunkiem, że ta energia zostanie odpowiednio ukształtowana przez wyższe poziomy życia uczuciowego.

Nie możemy kierować się popędami wprost. Kierujemy się pragnieniami. Są to uświadomione dążności do określonego celu, u ich źródeł mogą leżeć popędy. Można poprzestać na pragnieniu.

Aby pragnienie przemieniło się w działanie, potrzebna jest decyzja. Postanowienie, że chcę działać, jest aktem woli.

Analiza działania kierowanego wolą:

  1. świadomość celu

  2. jak mam działać, jakie przedsięwziąć środki, czy leżą one w moich możliwościach, czy trudy działania są warte celu, w 1) i 2) istotne są pobudki (najczęściej uczuciowe, mogą też być rozumowe, ale te są najczęściej racjonalizacją pobudek uczuciowych)

  3. zapada postanowienie - decyzja

1), 2) i 3) to działania w myśli - rozważania.

Jeśli treścią decyzji jest działanie, to je rozpoczynam. Może dotyczyć łańcucha działań, rozciągniętego w czasie nawet na lata.

W warunkach normy psychicznej działania mogą być dokonywane z pobudek pochodzących z różnych poziomów życia uczuciowego.

Działań dokonujemy za pomocą ruchów fizycznych, jak również w znaczeniu aktywności psychicznej.

Działania w znaczeniu fiz. mogą być mimowolne lub dowolne. Dotyczy to też działań psychicznych, nad którymi nie zawsze do końca panujemy, co widać w niektórych chorobach.

Ruchy mimowolne - to są odruchy mięśniowe i automatyzmy, przez które rozumiemy złożone sprzężenia odruchów. Bardziej złożone to ruchy ideomotoryczne - zaliczamy do nich ruchy instynktowe, z którymi przychodzimy na świat i ruchy naśladowcze, np. ziewanie, uporczywe używanie jakiegoś słowa. W psychopatologii są to zjawiska echa - echolalia i echopraksja.

Do ruchów mimowolnych zaliczamy też ruchy zmechanizowane, które początkowo były dowolne, a teraz są mimowolne, np. prowadzenie samochodu. Te ruchy są inicjowane aktem woli, ale dalej już nie trzeba woli, świadoma kontrola nie jest konieczna do skutecznego wykonania.

Ruchy dowolne - ruchy, gdzie jest zaangażowana wola, określony cel działania, środki, pobudki, są to cechy woli.

Oceniając cechy woli staramy się określić samodzielność aktów woli, czyli świadomość pobudek i świadomość środków działania.

● Samodzielność może być zaburzona w dwóch kierunkach:

  • albo przez nadmierną sugestywność

  • albo przez zupełny zanik sugestywności.

● Zdecydowanie - zdolność podejmowania we właściwym czasie umotywowanych decyzji i wprowadzanie ich w czyn.

Zaburzenia:

  • decyzje mogą być podejmowane zbyt szybko, bez przemyślenia (tak u chorych z zespołem maniakalnym)

  • nadmiar wątpliwości, gubienie się w nich, niezdecydowanie, niepewność (tak w nerwicy natręctw, zespołach depresyjnych, też w nerwicy neurastenicznej)

● Panowanie nad sobą - może być rozumiane dwojako:

  • umiejętność zmuszania siebie do wykonania raz powziętych decyzji wbrew przeciwstawnym pobudkom

  • zdolność poskramiania zachowań impulsywnych, uwarunkowanych stanami napięcia emocjonalnego, rozdrażnieniem

● Wytrwałość

● Energia - ma wartość wtedy, gdy towarzyszy jej wytrwałość działań, bez niej to słomiany ogień.

● Napęd psychoruchowy - określa czasem cechy aktów woli. Jest to wewnętrzna siła poruszająca człowieka do podjęcia, a więc zapoczątkowania i podtrzymywania aktywności. Energia tego poziomu pochodzi z życia uczuciowego, z wszystkich poziomów.

W ocenie woli, dążeń, działań bierzemy pod uwagę też spontaniczność i inicjatywę aktów woli.



Zobacz także