• doszukiwanie się przyczyn choroby w zaburzeniach przemiany azotowej

• zaburzenia czynności wątroby

• intoksykacja zewnątrz- lub wewnątrzpochodna

• szczególna postać choroby gośćcowej - przewlekła choroba gośćcowa mózgu

• bakteryjne pochodzenie choroby

• poważnie brano pod uwagę wirusowe pochodzenie choroby

• schizofrenia jest następstwem pewnych procesów immunologicznych, będących reakcją na infekcję

• zaburzenie gospodarki węglowodanowej

• zaburzenie równowagi kwasowo - zasadowej

• zależność od diety - produkty zbożowe, zwłaszcza pszenica

• najbardziej prawdopodobna jest teoria genetyczna: czynnik genetyczny jest odpowiedzialny za enzymopatię, zaburzającą procesy przemiany materii w ośrodkowym układzie nerwowym. Wysunięto przypuszczenie, że choroba ta ma przedstawicielstwo w genie częściowo dominującym. Co czwarty człowiek posiadający ten gen odpowiadający za zaburzenia metabolizmu w ośrodkowym układzie nerwowym choruje w sensie klinicznym, a pozostałe osoby są odpowiedzialne za przenoszenie choroby. Obecność tych genów przechodzi w fenotyp z dużym udziałem czynników zewnętrznych, np. ciężkie urazy psychiczne, szczególne obciążenia schorzeniami somatycznymi, wszystko, co uszkadza mózg, może doprowadzić do ujawnienia się choroby.

Zespoły schizofreniczne:

zespół katatoniczny (hipo- i hiperkinetyczny). Stan obojętności pogłębiający się nawet w stan bezczynności. Ubożeje kontakt intelektualny z tymi chorymi, wypowiedzi zdawkowe, lakoniczne. Nie widać, aby cierpieli, są zobojętniali. Bywa, że bradyphrenia i bradykineza w zespole katatonicznym hipokinetycznym to trwały stan, ale zdarza się, że przebiega pośród otamowań - chory dużo i chętnie mówi, do momentu, gdy następuje zatamowanie rozmowy. Tak samo bywa z czynnościami ruchowymi. Gdy chory nie jest leczony, objawy pogłębiają się, chory leży lub siedzi bezczynnie, nie interesuje się niczym. Gdyby dopuścić do rozwijania się objawów, doszłoby do całkowitego znieruchomienia. Negatywizm bierny (chory nie wykonuje poleceń, ale nie protestuje) przechodzi w negatywizm czynny (nie tylko nie wykonuje poleceń, ale wykazuje też opór albo czyni coś dokładnie odwrotnego). Do obrazu zespołu katatonicznego hipokinetycznego często dołączają się objawy kataleptyczne (katalepsja workowata), a nawet katalepsja sztywna - chory zastyga w jednej pozycji.

Najskuteczniejszą formą leczenia są elektrowstrząsy. Taki wstrząs to de facto duży napad padaczkowy, kiedyś stosowano kamforę, wstrząsy kardiazonowe, teraz elektryczne. Kiedyś do leczenia elektrycznego używano węgorzy elektrycznych, czasem stosowano je do leczenia zaburzeń psychicznych. Te wstrząsy zaczęto stosować, gdyż zaobserwowano, że wśród chorych na padaczkę nie spotyka się schizofreników. Zaczęto prowokować napady padaczkowe, początkowo za pomocą kamfory. Jednak współwystępowanie tych chorób się zdarza.

Czasami u tego samego chorego obserwujemy zespół katatoniczny hiperkinetyczny - z pobudzeniem psychoruchowym. Zespół ten zaczyna się od bezładnych urojeń, omamów, narasta pobudzenie psychoruchowe, wszystkie ruchy są niecelowe, niezrozumiałe, chaotyczne, bezładne, nie wiążą się w całość. Chory tańczy, śpiewa, skacze, rzuca przedmiotami, niszczy wszystko. Nie dostrzega się mimo to u chorego emocji, wydaje się zobojętniały. Zdarzają się akty agresji, dotyczą własnego ciała chorego, ale też chory może atakować bez żadnego wyraźnego powodu kogoś z otoczenia. Jest to nieoczekiwane działanie o charakterze paragnomenu. Brak przydźwięku afektywnego do działania i wypowiedzi, zanik wstydu i uczuć wyższych, występuje perseweracja. Kontakt intelektualny z chorym jest niemożliwy, prawie nie ma śladów kojarzenia. Czasami ten zespół podobny jest do splątanie, czasem te dwie psychozy się sprzęgają. Zdarza się, że ten zespół prowadzi do śmierci chorego, prawdopodobnie z wyczerpania jego sił. W szczególnie silnej postaci zespół ten jest bezwzględnym nakazem do zastosowania wstrząsów elektrycznych, bo nie działają żadne leki uspokajające.

zespół paranoidalny - jest chyba najczęstszy z zespołów schizofrenicznych. Główne objawy: urojenia - najczęściej prześladowcze lub ksobne, omamy - słuchowe, mogą być też czuciowe, czuciowo - ustrojowe, węchowe, smakowe, także psychiczne. Urojenia i omamy są też obecne w innych zespołach psychotycznych spoza kręgu schizofrenicznego. Różnica polega na tym, że w schizofrenii i we wszystkich zespołach z kręgu schizofrenicznego obecne są objawy rozpadu struktury osobowości, rozkojarzenie. Struktura systemu urojeniowego jest niespójna, głęboko absurdalna, urojenia splatają się w sposób rozkojarzony z omamami. Chory nie jest w stanie stworzyć spójnego systemu urojeniowego, wypowiada treści urojeń bez przekonania. Mimo barwności objawów, zagrożeń wynikających z treści urojeń, zespoły paranoidalne stosunkowo dobrze poddają się leczeniu, obecnie najczęściej lekami neuroleptycznymi.

zespół hebefreniczny - pojawia się najczęściej u ludzi młodych, nie zawsze jest początkiem schizofrenii.

Objawy: głębokie rozprzężenie życia uczuciowego, niezwykła dziwaczność tych chorych. Śmiech bez powodu, zimny, bezradosny. Zachowanie krnąbrne, kpiarskie, błazeńskie, krotochwilne. Są nietaktowni, nachalni, zatracają poczucie dystansu, przybierają sztuczne pozy, drwiące miny, nieszczery patos. Zanik poczucia obowiązku, brak troski o własne sprawy. Brak wstydu w sposobie życia, zupełne nieliczenie się z opinią otoczenia. Zanim ambicji i uczuć wyższych, syntonii uczuciowej. Zachowania wyzywające, często puerylne (mówienie jak dzieci, spieszczanie, szczebiotanie). Tok myślenia przebiega wśród perseweracji, neologizmy, werbigeracje, paratymia, parafonia, paramimia. W zespole hebefrenicznym rozpad osobowości niemal tak głęboki jak w katatonii hiperkinetycznej, nie obserwujemy większego pobudzenia psychoruchowego, chyba że ten zespół zbiega się z zespołem katatonicznym hiperkinetycznym. Mimo tak głębokiego rozpadu struktury osobowości zespół hebefreniczny może całkowicie ustąpić i poddaje się leczeniu (wstrząsowe, częściej neuroleptyczne.)Zespoły z kręgu schizofrenicznego mogą się splatać ze sobą. Zasadniczo u chorych na schizofrenię pojawia się jeden typ zespołu, ale nie zawsze tak jest.

Przebieg schizofrenii:

Rzadko sprowadza się do schizofrenii prostej o przebiegu łagodnym, z niezaburzonym w większym stopniu funkcjonowaniem społecznym. Najczęściej pojawiają się zespoły. Przebycie ostrego zespołu nie jest obojętne dla dalszego przebiegu choroby, bo po jego przeminięciu pogłębiają się objawy ostrego rozpadu struktury osobowości i proces schizofreniczny - dlatego dąży się do zapobiegania nawrotom. Ale nawet tam, gdzie pojawiają się objawy zespołu, to po wyleczeniu z nich podstawowy proces chorobowy może nie być głęboki, chory może powrócić do normalnego życia i przy odpowiedniej dyscyplinie terapeutycznej może utrzymywać się przez długo czas w dobrym stanie. Niestety, przy częściej powracających zaostrzeniach - objawach psychotycznych ostrych, coraz trudniej jest chorym pracować, w związku z czym przechodzą na rentę. Bywają przebiegi bardzo ciężkie, powodujące głęboką destrukcję struktury osobowości, niepoddające się próbom leczenia - zalegające w szpitalach psychiatrycznych nawet do końca życia.