Charakter normalny z przyrodniczego punktu widzenia, to charakter mający znamiona umożliwiające człowiekowi współżycie z innymi ludźmi zgodnie z prawami i normami społecznymi. Z przyrodniczego punktu widzenia charakter normalny to charakter przeciętny. A ci, którzy kierują się wyższymi racjami, buntują się przeciwko wadliwym warunkom ładu społecznego mają charakter ponadprzeciętny.

Cechy dodatnie charakteru: wierność własnym poglądom, zasadom i sumieniu.

Cechy ujemne charakteru: uleganie złym wpływom wbrew własnym poglądom, zasadom i sumieniu.

Charakter wadliwy, gdy wyższe pobudki ustępują niższym, gdy znikają hamulce.

Pewne odchylenia charakterologiczne są zjawiskiem powszechnym, gdyż charakter cechuje też zmienność w czasie. Jednak charakter każdego z nas ma jakąś trwalszą strukturę. Wiemy, że zmienia się usposobienie, a więc charakter, gdy jesteśmy chorzy, niewyspani, gdy ktoś zrobił nam krzywdę lub coś nam się nie udało. Charakter podlega pewnym odchyleniom w każdej chorobie somatycznej i obserwujemy jego ilościowe odchylenia w każdej chorobie psychicznej. Mimo tych zmian ilościowych zasadniczy zrąb charakteru pozostaje taki sam.

Odchylenia charakteru są sprawą tak oczywistą w zaburzeniach psychicznych, że nawet się ich nie umieszcza w opisie choroby. Zapisujemy je jedynie, gdy zaburzenia sprowadza się do zaburzeń charakteru. Tak dzieje się przy organicznym uszkodzeniu struktur mózgu. Przy takim zaburzeniu mogą nie być zaburzone funkcje poznawcze, a tylko funkcje odpowiadające za charakter - mówimy wtedy o charakteropatii.

Charakteropatia - wyraża się zmiennością afektywną, wybuchowością, zaleganiem afektu, obniżeniem uczuciowości wyższej, mniejszą kontrolą nad popędami, lepkością afektu, przechodzeniem od euforii do dysforii.

Psychopatia - podobne zaburzenia charakterologiczne obserwujemy czasem u ludzi, którzy nie mają uszkodzonych struktur mózgu. Właściwości charakterologiczne odziedziczyli po przodkach. Mimo wysiłków wychowawczych odbiegają od normy, trudno wychowaniem korygować odchylenia, które utrudniają im adaptację do warunków społecznych. Te odchylenia nie są uwarunkowane czynnikami uszkadzającymi, czyli nie traktujemy ich jako chorych. Traktujemy ich w ramach wariantu normy. Jeśli inność idzie w kierunku pozytywnym, to są ludzie ponadprzeciętni. Tych odwrotnych określamy jako osobowość nieprawidłową. Psychopatia nie zawiera patologii w znaczeniu biologicznym, nie czujemy się zobowiązani zajmować się nimi, bo z definicji wynika, że są to ludzie o sprawnym intelekcie, stąd powinni sami korygować nieprawidłowości w swoim charakterze.

Socjopaci - przychodzą na świat z normalną strukturą charakteru, ale w wyniku zaniedbań wychowawczych, ujemnych wpływów środowiska charakter normalny w swojej strukturze może ulec wypaczeniu. Taki osobnik woli doraźnie zaspokajać swoje potrzeby życiowe, emocjonalne, bez oglądania się na innych i konsekwencji swoich działań, choć wie, że jego postępowanie jest naganne. Leczyć go nie można, bo nie jest chory, zajmują się nim psychologowie i pedagodzy.

Homilopatie - odchylenia charakteru i osobowości zarazem, wynikają z ograniczeń w następstwie jakiejś ułomności czy kalectwa. Rozwój osobowości z trwałym kalectwem np. brakiem słuchu, zdolności mowy, wzroku, zniekształceniem, przebiega inaczej. Tzn. rozwój może iść w kierunku albo szukania możliwości w tym zakresie, który nie jest ograniczony przez ułomność, albo też w kierunku zgorzknienia, poczucia krzywdy idt.