Dzielimy je na trzy grupy:

1. zaburzenia treści myślenia

2. zaburzenia toku myślenia

3. zaburzenia sprawności myślenia

Zaburzenia treści myślenia:

• urojenia

• idee nadwartościowe

• myśli natrętne

• konfabulacje

• mitomania - pseudologia fantastica

Urojenia - delusiones. Definiujemy je jako przekonanie chorego o prawdziwości nieprawdziwych sądów, które wypowiada. Przy tym występuje oporność na perswazję - chory nie przyjmuje żadnych argumentów na temat nieprawdziwości tego sądu. Sądy, jakie chory wypowiada, muszą kłócić się z doświadczeniem otoczenia, muszą mieć element nieprawdopodobieństwa, absurdalności, a ten element może dotyczyć albo treści urojenia, albo okoliczności, na jakie chory się powołuje, aby uprawdopodobnić te sądy.

Nazywamy urojenia w zależności od ich treści: ksobne (w których chory jest przekonany, że jest obiektem zainteresowania mniejszej lub większej grupy ludzi, obserwują go, itd., cel inwigilacji czasem jest konkretny, czasem nieznany, powołują się na złudzenia patologiczne). Nie liczy się treść urojeń, liczy się patologiczna właściwość ich tworzenia się. Treść zależy od wykształcenia, wiedzy, przekonań, otoczenia społecznego, to wszystko jest wplatane w treść urojenia. Chory czuje się zagrożony, raczej zdziwiony tak wielkim zainteresowaniem, obecny element wielkościowy. Urojenia prześladowcze różnią się od ksobnych tylko poczuciem zagrożenia. Urojenia zazdrości, hipochondryczne - nie przyjmuje żadnych argumentów i wyników badań, urojenia grzeszności i winy - wyprowadzane z drobnych grzeszków i uchybień, urojenia samooskarżające, poniżenia, upośledzenia, zubożenia, nicości - i w tych urojeniach jest obecny pewien element wielkościowy. Osobną grupę stanowią urojenia wielkościowe sensu stricte, z przechwałkami o swojej wiedzy, bogactwie, wielkości.

Urojenia mogą tworzyć zwarte systemy, chory dba o szczegóły. Czasem są krótkotrwałe i ulotne i chory nie zabiega o to, aby podbudować je jakimiś dowodami.

Idee nadwartościowe - jest to pogranicze normy i patologii. Bywają idee nadwartościowe u ludzi przejawiających szczególne uzdolnienia w różnych dziedzinach. Te idee są naładowane emocjami, są silne, długotrwałe, zrośnięte z osobowością. Człowiek nie widzi niczego i nikogo poza ideą, ona angażuje go bez reszty. Bywało to bardzo dobre w historii ludzkości, czasem jednak idee ocierają się o urojenia.

Myśli natrętne - myśli sprzeczne z przekonaniami chorego, z których absurdalności zdaje sobie sprawę, ale nie jest w stanie odpędzić ich od siebie. Np. osoba religijna - myśli bluźniercze, nieprzyzwoite. Takie myśli mogą dotyczyć wielu dziedzin, zadręczają, są związane z psychiką patologiczną, zawierają elementy magiczne, rytuały, z myśli natrętnych wynikają czynności natrętne, np. przekonanie, że wszystko jest brudne. Chorzy mają poczucie absurdalności tego, co narzuca się im w myślach. Próby powstrzymania są źródłem głębokiej udręki. Takie myśli mogą całkowicie sparaliżować funkcjonowanie społeczne. Są dość oporne na leczenie.

Konfabulacje - przez niektórych są zaliczane do zaburzeń pamięci. Objawy te występują tam, gdzie chory utracił zdolność zapamiętywania. Chorzy też starają się ukryć lukę pamięciową, starają się ukryć zaburzenia orientacji. Robią to w ten sposób, zwłaszcza w nastroju euforycznym, że przyjmują każdą sugestię rozmówcy, a nawet ją uzupełniają. Zmyślanie na bieżąco w celu ukrycia luki pamięciowej. Chory nie pamięta, co przed chwilą zmyślał.

Mitomania - pierwowzory zdarzają się w przechwałkach w celu imponowania. Szczególną skłonność do mitomanii z elementami bezkrytycyzmu mają ludzie z zaburzoną osobowością w następstwie uszkodzeń organicznych - charakteropatii, również w zespołach maniakalnych.