Śledź nas na:



Myślenie i zaburzenia myślenia

Myślenie jest to najwyższa czynność poznawcza. Nie jest odrębną czynnością psychiczną, jest powiązana z innymi czynnościami.

 

Myślenie nie jest jedyną czynnością poznawczą, gdyż w świecie zwierzęcym obserwujemy, tzw. gnozę gatunkową - instynkty i odruchy bezwarunkowe. Są one też obecne u człowieka i w pierwszych dniach życia zapewniają mu przetrwanie. Ta wiedza jest nazywana gnozą gatunkową. Jest ona wzbogacana gnozą wynikającą z uczenia się, z odruchów warunkowych.

Wyższą formą gnozy gatunkowej jest myślenie archaiczne, prelogiczne. Te formy gnozy są wykorzystywane przez człowieka, ale najwyższą formą gnozy jest myślenie abstrakcyjne. Umożliwia tłumaczenie pewnych zjawisk za pomocą innych zjawisk, dzięki myśleniu poznajemy związki między faktami, trwałość tych związków zapewnia nam przewidywanie faktów. Dzięki myśleniu mamy możliwość poznawania ogólnych cech rzeczy i zjawisk. Dzięki myśleniu rozwinęliśmy zdolność porozumiewania się za pomocą mowy - myślimy za pomocą symboli słownych, jest to mowa wewnętrzna. Dzielimy się naszymi myślami z otoczeniem za pomocą mowy zewnętrznej.

Myślenie abstrakcyjne jest czysto człowieczą jakością psychiczną. Leży ono u podstaw najprostszego uogólnienia. Istotą myślenia abstrakcyjnego jest poszukiwanie wspólnych cech dwu lub większej liczby przedmiotów, zjawisk, a odrzucanie cech nieistotnych - abstrahowanie.

Składowe myślenia abstrakcyjnego:

  • umiejętność tworzenia pojęć - pojęcia to ogólne, lecz istotne cechy przedmiotów lub zjawisk. Te pojęcia tworzymy w procesie abstrahowania - oddalamy się od wyobrażenia spostrzegawczego danego przedmiotu, po to, by odrzucić nieistotne szczegóły, a znaleźć cechy wspólne. Istnieje też inna możliwość: nie musimy oddalać się od wyobrażenia spostrzegawczego, lecz jeden przedmiot uznajemy za typ, przykład reprezentujący wszystkie inne przedmioty.

Różnice między pojęciami zależą od stopnia abstrakcji - im ten stopień niższy, tym węższy zakres pojęcia, a bogatsza jego treść, im wyższy stopień, tym konkretna treść pojęcia uboższa. Ważna jest treść i zakres pojęcia.   

W myśleniu posługujemy się sądami. Sądy to myślowe stosunki między przedmiotami, zjawiskami, co do których mamy przekonanie, że istnieją lub nie. W skład sądu wchodzą zawsze pojęcia. Znajomość przedmiotu to umiejętność wypowiedzenia o nim trafnych sądów.

  • wnioskowanie - umiejętność wysnucia sądów na temat przedmiotów, niekonieczna jest do tego znajomość przedmiotu lub zjawiska.

  • rozumowanie - umiejętność snucia całego ciągu sądów aż do określonego wyniku.

  • analiza i synteza

W myśleniu mówimy o inteligencji, którą rozumiemy jako sprawność umysłową, czyli umiejętność posługiwania się składowymi myślenia.

 



Zobacz także