W psychopatologii mówimy o zaburzeniach świadomości w znaczeniu:

ŚWIADOMOŚĆ - towarzyszące zjawiskom psychicznym poczucie ich przeżywania. Jest to elementarna cecha zjawisk psychicznych, bez świadomości nie ma innych zjawisk, nic nie przeżywamy. Świadomość jest światłem wszystkich naszych przeżyć psychicznych. Nasilenie świadomości jest różne, ulega wahaniom w rytmach 1,5 godzinnych. Są to zmiany natury ilościowej. Świadomość ulega też zmianom jakościowym, fizjologicznym - zasypianie. Przed zaśnięciem rzeczywistość trochę inaczej wygląda. Inne obrazy, trochę inny świat, inna orientacja w czasie i przestrzeni. Te zjawiska to sny hipnagogiczne. Nie są to jednak marzenia senne.

Sen nie jest całkowitym wygaszeniem świadomości. Jest to wprowadzenie jej w inny wymiar. O tym świadczy fakt, że możemy śledzić upływający czas lub np. sen matki.

Marzenie senne - w nim osobowość ulega głębokiej zmianie. Jaźń pozostała naszą jaźnią. Budząc się, nie wiemy, co jest prawdą. Czasem utrzymują się zaburzenia orientacji. Są to sny hipnopompiczne.

Strumień świadomości - ciąg świadomych przeżyć stanowiący miarę upływającego czasu. Przeżywając zjawiska świadomości, przeżywamy czas. Przez naszą świadomość przesuwa się stale ciąg świadomych przeżyć. Świadomość jest to psychologiczne teraz. W psychologicznym teraz obecne jest zwracanie się podmiotowego ja (jaźni) ku przedmiotom poznania. Uwaga zawsze jest jednokierunkowa. Podzielność uwagi jest tylko jej oscylowaniem pomiędzy dwoma jej przedmiotami.

Na podobieństwo pola widzenia mówimy o polu świadomości. Obserwując przepływ strumienia świadomości, gdybyśmy go zatrzymali, otrzymalibyśmy pole świadomości, i w tym polu znalazłyby się punkty ostrego postrzegania przedmiotu, na którym ześrodkowana jest uwaga. Pole świadomości zawiera wszystkie doznania, które docierają do nas ze wszystkich narządów zmysłów, również stany emocjonalne, wyobrażenia, wspomnienia. Wszystko, co przeżywamy, może stać się przedmiotem ześrodkowania uwagi. Punkt, na którym jest uwaga w polu świadomości to apercepcja. Reszta, która przepływa, ale nie przyciąga uwagi, to są percepcje. Świadoma uwaga oscyluje między zjawiskami.

Apercepcja to punkt, na który ześrodkowujemy świadomą uwagę, najbardziej uświadomiony. Im dalej od apercepcji, tym mniej światła. Pole świadomości też ma swoje granice, o których nie mówimy, że jest nimi nieświadomość, gdyż są też zjawiska podświadome. Są to zjawiska psychiczne tak słabo odczuwalne, że jak gdyby ich nie ma w polu świadomości. Odgrywają olbrzymią rolę w psychice, dzięki nim zachowujemy to, co przeżywaliśmy w strumieniu świadomości. Dzięki nim mamy pokłady pamięciowe, podświadomie układamy wypowiedź, prowadzimy samochód.

JAŹŃ - jest podmiotem naszej świadomości, przeżywanych zjawisk psychicznych. Jest niepodzielna, zawsze ta sama. Osobowość może ulegać zmianom nie tylko w chorobach psychicznych, ale normalnie w rozwoju osobniczym. Jednak bez względu na zmiany osobowości, to zawsze jestem ja. Jaźń nie podlega żadnym zmianom intensywności. Jest trwała w czasie. Podścielisko wszystkich zjawisk psychicznych. Jaźń to przedmiot, jest obecna, kiedy nie ma świadomości. Jaźń trwa, bo zachowują się warunki jej trwania. Takim warunkiem jest ciągłość pamięciowa zdarzeń.

Związki świadomości z pamięcią - gdy kończy się świadome pamiętanie, zaczyna się pamiętanie. Świadomość przeistacza się w pamięć. Przyszłość staje się teraźniejszością i odchodzi w niebyt. Jeżeli coś zostało zapamiętane, możemy ponownie to co zapamiętać, mieć w strumieniu świadomości. Staje się na nowo zjawiskiem psychicznym. Pamięć może ponownie przeistoczyć się w świadomość.